Maria Dulebianka (polish) written and presented in Krakau by Kasia Adamczyk

Nazywam się Maria Dulębianka herbu Alabanda. Urodziłam się 21 października 1861 w Krakowie, Jestem polską działaczką społeczną, malarką, pisarką, publicystką a nade wszystko jestem feministką.
Pochodziłam z rodziny ziemiańskiej. Moją matką była Maria Dulębina z Wyczółkowskich herbu Ślepowron, a ojcem Henryk Dulęba herbu Alabanda. Mieszkałam w Krakowie do około 1872 roku, ukończyłam pensję Maliszewskiej oraz studiowałam malarstwo pod kierunkiem Jana Matejki. Prywatnie, bo oczywiście nie mogłam podjąć studiów w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych, która przyjmowała w szeregi studentów wyłącznie mężczyzn. Dlatego też opuściłam Polskę, żeby móc dalej się kształcić w malarstwie. Odbyłam studia w Académie Julian w Paryżu pod kierunkiem Carolusa Durana, pod koniec lat 80 XIX w. studiowałam w Wiedniu pod kierunkiem Horowitza. Byłam również uczennicą Wojciecha Gersona w Warszawie. Podróżowałam po świecie zdobywając  ykształcenie i doświadczenie w zawodzie a w 1896 na stałe osiedliłam się we Lwowie.
Tematem wielu moich obrazów były kobiety. Wystawiałam swe prace w Krakowie, Paryżu, Warszawie. Malowałam głównie portrety i obrazy rodzajowe (S ama jedna 1886, S ieroca dola 1889, Pod płotem 1890). Muzeum Polskie w Rapperswilu posiadało namalowany przeze mnie portret Marii Konopnickiej, który obecnie znajduje się w Muzeum Narodowym w Warszawie. Moje S tudium dziewczyny zostało zakupione przez Muzeum Narodowe w Krakowie. Otrzymałam wyróżnienie mention honorable za obrazy Na pokucie i S ieroca dola na wystawie międzynarodowej w Paryżu (w 1900 roku).
W 1889 poznałam Marię Konopnicką, pod której wpływem mocniej zaangażowałam się wdziałania na rzecz równouprawnienia kobiet. Z Marią r azem  ieszkałśmy, razem podróżowałyśmy po Europie, przeważnie na rowerach, co wówczas należało do nie lada wyczynów. Byłyśmy w Austrii, Francji, Niemieczech, we Włoszech i Szwajcarii, których klimat służył zdrowiu Konopnickiej. W roku 1910, moja partnerka życiowa zmarła. Zorganizowałam jej pogrzeb, który stał się wielką manifestacją patriotyczną społeczności polskiego Lwowa.
Nie mogąc pozwolić sobie na chwilę żałoby, jeszcze aktywniej i z wiekszym zaangażowaniem włączyłam się w walkę o równouprawnienie d la wszystkich warstw
społecznych , które jako demokratka uważam za jedyną drogę do wolności kraju.
Byłam aktywistką pierwszej fali feminizmu. Mając 24 lata rozpoczęłam walkę o dopuszczenie kobiet do studiowania w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych. Przywileju, który mi nie był dany. Będąc we Lwowie związałam się ze środowiskami emancypacyjnymi, regularnie publikowałam w feministycznych STERZE, wydawanym przez Paulinę Kuczalską-Reinschmit. Podejmowałam starania na rzecz utworzenia gimnazjum żeńskiego we Lwowie, żeby wszystkie dziewczynki miały szansę na rozwój edukacyjny w tym samym stopniu co chłopcy.
Byłam bardzo mocno zaangażowana politycznie, jeździłam na różne zjazdy, gdzie wygłaszałam referaty. W 1899 roku w Zakopanem na przykład miałam odczyt pt. Dlaczego ruch kobiecy rozwija się tak powoli? W 1902 roku wygłosiłam w Krakowie odczyt na temat twórczości artystycznej kobiet, który stał się inspiracją do opublikowanego przeze mnie rok później tekstu O twórczości kobiet .
W referacie Polityczne stanowisko kobiety, wygłoszonym przeze mnie w 1907 roku z okazji jubileuszu 40-lecia pracy twórczej Elizy Orzeszkowej,  ypowiedziałam się przeciw militaryzmowi i kapitalizmowi, wskazując jednak również na inne problemy: Ale nad militaryzm i kapitalizm wrogiem większym, bo bliskim i codziennym, jest nam każda krzywda, każdy ucisk, każdy fałsz i każda nieprawość, przeciw tym wrogom wielką i wytrwałą wieść krucjatę .
Zwróciłam uwagę na niebezpiecznie zachowania partyjnych prelengatów, którzy jedynie podjudzając rywalizację pragną zaskrobić sobie głosy wyborcze, o wolność swoich obywateli prawdziwie nie walcząc. Ponieważ Niezawodnie łatwiej jest podziałać na niski instynkt ciemnego tłumu, bo tylko na ciemny tłum takie środki działać mogą, niźli ten tłum podnieść, uszlachetnić i innymi motywami do walki pobudzić. Więc panowie agitatorowie chwytają z pośpiechu roboty łatwiejsze, ale czyniąc tak, lud ten krzywdzą, bo zamiast budzić w nim człowieka budzą zwierzę. A krzywdzą go i tym, iż odbierając mu wiarę w siłę walki uczciwej; prawej, honorowej, która jest potęgą wszechmocną, rzucają mu podniecające frazesy, że kiedy przeciwnika nie można zwalczyć, to nie pozostaje nic innego jak spalić go, lub powiesić na suchej wierzbie.
W 1908 roku chciałam kandydować n a posłankę do sejmu galicyjskiego p rzy poparciu Stronnictwa Ludowego i Koła Oświatowego Postępowych Kobiet – wygłosiłam nawet świetne przemówienie, które spotkało z owacją na stojąco damskiej i męskiej części audytorium to jednak odrzucono moją kandydaturę. Jak to się zwykło mówić wówczas “z przyczyn formalnych”.
W 1911 roku r ozpoczynam redakcję „Głosu kobiet” poświęconego sprawie ich równouprawnienia, który wychodził przez trzy lata jako dodatek „Kuriera Lwowskiego”. Byłam założycielką i przewodniczącą Związku Uprawnienia Kobiet we Lwowie. Założyłam też Wyborczy Komitet Kobiet do Rady Miejskiej we Lwowie (1911) i Komitet Obywatelskiej Pracy Kobiet (1912).
Bliskie są mi problemy każdej warstwy społecznej, tej najniższej także. Ponieważ winnyśmy troszczyć się i pomagać najsłabszym, tym którzy sami za siebie odpowiadać nie mogą. W Klubie Uliczników, formacji pomagającym sierotom, dzieciom bezdomnym z wolontariuszkami stworzyłyśmy ochronki dla dzieci i kuchnie dla biednych. Blisko współpracowałam z wiceprezydentem Lwowa – Tadeuszem Rutowskim. Uczestniczyłam w obronie Lwowa w listopadzie 1918 w trakcie trwającej wojny polsko-ukraińskiej – wraz z profesorem Antonim Cieszyńskim zorganizowałam polską służbę sanitarną.
W roku 1918, po wywalczeniu przez polskie sufrażystki praw wyborczych dla kobiet w Polsce, zostałam wybrana Przewodniczącą Zarządu Naczelnego Ligi Kobiet. Byłam członkinią delegacji kobiet, w imieniu której przemawiałam na audiencji u Józefa Piłsudskiego.
A jako radna miejska Lwowa, 26 stycznia 1919 wraz z Marią Opieńską i hrabiną Teodozją Dzieduszycką, byłyśmy wysłanniczkmi Czerwonego Krzyża i delegatkami Tymczasowego Komitetu Rządowego do zbadania położenia jeńców i internowanych w obozach ukraińskich, aby pomóc internowanym żołnierzom polskim. Wyruszyłyśmy w niebezpieczną i trudną podróż do Stanisławowa, Kołomyi, Czortkowa, Mikuliniec, Tarnopola i Złoczowa. Podróż odbywałyśmy c zęściowo nieopalonymi i nie regularnie kursującymi pociągami, częściowo konno przedzierając się przez zaśnieżone pola, wśród zasp śnieżnych, w czasie niezwykle ostrych mrozów. A od chorych jeńców polskich zaraziłyśmy się tyfusem plamistym. Na który zmarłam 7 marca 1919. Mój pogrzeb był jedną z największych manifestacji żałobnych we Lwowie. Wzięło w nim udział wiele kobiet, w tym samotnych matek i dzieci ulicy, moje współpracownice,  rzedstawiciele władz miasta, ogółem wielu Polaków i Ukraińców.
A w tym momencie jestem wymazana z historii Polski. Moje nazwisko nie znajduje się wśród przedstawicieli i przedstawicielek malarstwa nie wspominając o polskich polityczkach. Śmiałość moich działąń i wielkie oddanie dla spraw Polski i Ukrainy nie ma znaczenia. Na próżno jest szukać w księgozbiorach  istorycznych mojej biografii, a u mojej partnerki życiowej Marii Konopnickiej o mnie jest raptem wzmianka. dziś właściwie jedne kobiety tylko, te które walczą, walczą o wolność i wyzwolenie wszystkich. Podczas kiedy stronnictwa męskie na pierwszy plan wysuwają swoje interesy i interesy warstw które reprezentują, kobieta,jak widzimy i w omawianym tu wypadku, w każdej chwili gotowa poświęcić ten własny swój interes dla dobra ogółu